Aktualności
80. rocznica urodzin Jerzego Grzegorzewskiego
24/06/2019
29 czerwca przypada osiemdziesiąta rocznica urodzin Jerzego Grzegorzewskiego (1939–2005) – mistrza teatru autorskiego, jednego z najoryginalniejszych inscenizatorów polskiej sceny powojennej, dyrektora Teatru Narodowego w latach 1997–2003.
Na zdjęciu: Beata Fudalej (Ofelia-Kurtyzana), Jerzy Grzegorzewski i Jacek Różański (Poloniusz) podczas próby Hamleta Stanisława Wyspiańskiego, wrzesień 2003. Premiera w Teatrze Narodowym 23 września 2003.
Fot. Michał Mrowiec / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego
Grzegorzewski – reżyser, malarz, scenograf – był mistrzem teatru autorskiego, jednym z najoryginalniejszych inscenizatorów polskiej sceny powojennej. Na warsztat często brał dzieła niesceniczne lub sam komponował scenariusze – przeważnie jako collage tekstów z dzieł bliskich mu autorów: zwłaszcza Tadeusza Różewicza, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Jamesa Joyce’a. Wprowadził też na scenę Teatru Narodowego dramaty Witolda Gombrowicza.
Sceniczny świat Grzegorzewskiego charakteryzował się plastycznym wyrafinowaniem. Reżyser wykorzystywał „obiekty znalezione”, które przetwarzał po swojemu i przenosił z przedstawienia w przedstawienie; powtarzały się wśród nich stare pantografy tramwajowe, łodzie, skrzydła samolotów, wnętrza fortepianów czy stare sprzęty domowe. „Nie wiem, czy zabrzmi to racjonalnie, ale dla mnie każdy przedmiot stary, używany, jest nośnikiem jakichś emocji, jakiejś historii, są w nim ślady czyjegoś życia, radości, smaków. Można by powiedzieć, że ma duszę”* – mówił Jerzy Grzegorzewski (1979). Ten świat definiowały nieoczywiste, symboliczne działania aktorskie.
Na zdjęciu: Jan Monczka (Kuruta), Maja Ostaszewska (Joanna), Mirosław Kowalczyk (Oficer służbowy), Mariusz Benoit (Wielki Książę Konstanty) w Nocy listopadowej. Scenach dramatycznych Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego.
Premiera w Teatrze Narodowym 11 listopada 2000. Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego
W latach 1997–2003 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Narodowego. Odbudowaną po wielu latach scenę otworzył premierą Nocy listopadowej Wyspiańskiego. Zrezygnował z dyrekcji w 2003 roku, pozostając reżyserem Teatru Narodowego.
Program swej dyrekcji sformułował pod hasłem: „Dom Wyspiańskiego”. Osią konstrukcyjną repertuaru i miarą dla artystycznych zamierzeń stał się dorobek zmarłego w 1907 roku krakowskiego dramatopisarza, malarza, poety, wizjonera i reformatora teatru; szerzej zaś – dorobek polskiej awangardy XX wieku, której najświetniejsi przedstawiciele zwykle odwoływali się do Stanisława Wyspiańskiego w swoich dziełach.
Za dyrekcji Grzegorzewskiego Teatr Narodowy odzyskał pozycję jednej z najważniejszych scen w kraju.
*Czasem ulegam trudnej do opanowania potrzebie… Z Jerzym Grzegorzewskim rozmawia Tadeusz Burzyński, „Gazeta Robotnicza” 1979 , nr 121
