Aktualności

20. rocznica „Operetki” Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego

„Maska operetki, za którą krwawi śmiesznym bólem wykrzywione ludzkości oblicze” – 25 czerwca 2020 roku mija 20 lat od zrealizowanej w Teatrze Narodowym pamiętnej premiery Operetki Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego.

 „Monumentalny idiotyzm operetkowy idący w parze z monumentalnym patosem dziejowym – maska operetki, za którą krwawi śmiesznym bólem wykrzywione ludzkości oblicze” – pisał w odautorskim komentarzu do swojego dramatu Witold Gombrowicz.
Jerzy Grzegorzewski, ówczesny dyrektor Teatru Narodowego i reżyser przedstawienia, jeden z najoryginalniejszych twórców polskiego teatru, poszedł za myślą wyrażoną przez autora Operetki – ale też, oczywiście, odcisnął swe indywidualne piętno na przedstawieniu.

Na pierwszym i drugim planie: Sławomir Federowicz (Złodziejaszek), Ignacy Gogolewski (Hrabia Szarm). Fot. Wojciech Plewiński

Scena zbiorowa w Operetce Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego.
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000.
Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Scenografka Barbara Hanicka zaprojektowała scenę na obraz Jamy Michalikowej, legendarnej modernistycznej kawiarni krakowskiej.
„W Jamie Michalikowej przechowana jest legenda Galicji i typowo krakowski konserwatyzm. Staje się ona nie tylko arką przymierza między dawnymi i nowymi laty, ale i arką, którą przewieziono w przyszłość przedstawicieli ginących gatunków [...] Jest ona także trumną, w którą Grzegorzewski składa – za Gombrowiczem – wszystkie urojenia i zbrodnie swoich bohaterów i całą historię. Historia złożona do grobu – nie w katedrze wawelskiej, lecz w kawiarni”¹ – podkreślała Bogna Mikorska.
Koncepcję przestrzeni Hanickiej opisywał też Piotr Gruszczyński: „Z przodu sceny, w zagłębieniu, szyny jak dla filmowej kamery, gdzie po półkolistej trajektorii podróżuje bez celu mała ławeczka. Na niej Szarm rozsypuje swe szarmy w pędzie ze zdwojoną siłą. W głębi sceny [...] chybotliwe sanie na rzemiennym zawieszeniu. A wejście na scenę przez blaszane ordynarne drzwiczki, jak z dawnego pisuaru. Zresztą drzwiami tymi na scenę wkraczają głównie postacie podrzędnego stanu: lokaje, pucybuty, złodziejaszki, żołnierze”².

Zaskoczeniem dla publiczności mogły być decyzje obsadowe Grzegorzewskiego, szczególnie dotyczące protagonistów – dojrzałego Ignacego Gogolewskiego w roli Szarma i młodego Wojciecha Malajkata jako Fiora, wbrew sugestiom autora. „Grzegorzewski podkreśla w ten sposób umowność teatru, ale nie jest to, jak przypuszczam, najważniejszy powód dla takiej, nie innej decyzji obsadowej. Wybór głównych aktorów staje się nieraz najbardziej wyrazistym aktem interpretacji dramatu, przesądza o tym, która z kilku możliwych postaci stanie w centrum przedstawienia. U Grzegorzewskiego tą centralną postacią nie jest, jak zazwyczaj, Fior, lecz hrabia Szarm. To on użycza nam swego spojrzenia, to z jego punktu widzenia konstruowany jest sceniczny świat. Dzięki niemu wszystko, co widzimy, nosi piętno czegoś minionego, odległego, bezpowrotnie utraconego”³ – komentowała Beata Guczalska.

Scena zbiorowa w Operetce Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. 
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000. 
Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Fior w interpretacji Malajkata – ucharakteryzowany na samego Grzegorzewskiego – zyskał też prawo wygłaszania odautorskich komentarzy. Kiedy sceniczny wiatr historii zdemolował już cały operetkowy świat, Fior odczytywał posadzonym w dwóch rzędach teatralnych foteli bohaterom fragmenty didaskaliów trzeciego aktu. Tak wyglądała scena. Obok sekwencji zapisanych przez autora, Grzegorzewski wprowadził też do trzeciego aktu szczególne obrazy wojny. „Oto szereg żołnierzy [...] podcina sobie gardło brzytwą. To oczywiście Autoportret wielokrotny w lustrach Witkacego i przypomnienie jego samobójczej śmierci. W innej scenie ci sami żołnierze padają rozstrzelani aparatem fotograficznym – to znów dobrze znana klisza z Kantora. Dziejowe kataklizmy znikły już z naszego bezpośredniego pola widzenia, istnieją tylko w takiej postaci, w jakiej zostały kiedyś uchwycone i zatrzymane przez teatr, film, literaturę. Wielekroć powtarzane, stały się jednym z rytuałów kultury; pamięć historyczna zostaje zastąpiona przez mit” – interpretowała Guczalska.

Finał przedstawienia należał do Albertynki i całego zespołu. Opisał go Jacek Sieradzki:
„U Grzegorzewskiego Albertynka (Paulina Kinaszewska) jest prawdziwie niewinną dziewczyną. […] Z trumny podnosi się niczym deus ex machina: nago, z zachwycającą naturalnością mimo krępującej zazwyczaj bliskości widowni w kameralnej sali. Jej wzrok jest ufny, dziecinnie szczęśliwy. I dopiero po paru sekundach na jej twarzy pojawia się grymas zdziwienia.
Z rosnącym osłupieniem patrzy na zebranych w koło eks-żałobników, którzy nieoczekiwanie zaczynają usilnie i nerwowo próbować sprostać jej naiwnemu wyzwaniu. Zaczynają zdejmować marynarki, szarpać rozporki, ściągać żakiety, mocować się z paskami od spodni, zzuwać buciki – i poprzestają na tym po chwili, w kwestii rozchełstania garderoby nie zdziaławszy prawie nic, jakby ta prosta czynność przerastała ich zdolności. Tymczasem w głośnikach okrzyk «nagość» twardnieje, wpada w miarowy rytm, zmienia się w skandowane hasło bojowe jakichś niezidentyfikowanych wojsk, a może młodzieżowej watahy kibiców? Sekwencję kończy nagłe zapadnięcie się centrum sceny o kilkadziesiąt centymetrów w głąb; wszyscy teraz leżą z nogami do góry, jakby świat się właśnie przed chwilą definitywnie wykopyrtnął” .

Na zdjęciu – scena zbiorowa, na pierwszym planie: Paulina Kinaszewska (Albertynka) w Operetce Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. 
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000. Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

Witold Gombrowicz, Operetka
reżyseria: Jerzy Grzegorzewski, scenografia: Barbara Hanicka, muzyka: Stanisław Radwan, światło: Mirosław Poznański
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000. 

Jerzy Grzegorzewski za inscenizację Operetki otrzymał nominację do Feliksa Warszawskiego w kategorii „najlepsza reżyseria” (2000). Ignacy Gogolewski za rolę Hrabiego Szarma został uhonorowany Nagrodą im. Aleksandra Zelwerowicza (2000).

Na zdjęciu – scena zbiorowa, na pierwszym planie: Jacek Różański (Baron Firulet), Ignacy Gogolewski (Hrabia Szarm) w Operetce Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. 
Premiera w Teatrze Narodowym na scenie przy Wierzbowej 25 czerwca 2000. Fot. Wojciech Plewiński / Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego
¹Bogna Mikorska, La Boheme II, „Didaskalia” 2000, nr 39
²Piotr Gruszczyński, Ludzkości oblicze, „Tygodnik Powszechny” 2000, nr 30
³Beata Guczalska, Bezsilność, „Didaskalia” 2000, nr 39
⁴Jacek Sieradzki, Spod gorsetu, „Dialog” 2000, nr 9

 

80. rocznica urodzin Jerzego Grzegorzewskiego →   
Dwadzieścia lat od inauguracji Teatru Narodowego po odbudowie →
20. rocznica premiery Wesela w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego →

  • Życzymy radosnej Wielkanocy!

    Z okazji Wielkanocy życzymy, aby świąteczne spotkania były piękną lekcją miłości i wzajemnej życzliwości! 

  • Kasy i rezerwacja w czasie świąt Wielkanocy

    29 marca telefoniczna rezerwacja biletów czynna w godz. 9:00–14:30, kasy Teatru są zamknięte. Od 30 marca do 1 kwietnia rezerwacja biletów oraz kasy są nieczynne.

  • Międzynarodowy Dzień Teatru 2024

    Wspólne święto! Ludziom teatru życzymy udanej pracy zespołowej, która będzie przynosiła doskonałe artystyczne efekty, a widzom – inspirujących teatralnych przeżyć!

  • W próbach: GRA SNÓW

    Próbujemy! Premiera Gry snów Strindberga w reżyserii Sławomira Narlocha już 13 kwietnia na Scenie przy Wierzbowej. 

  • PODRÓŻ | rozmowa ze Sławomirem Narlochem

    „Podążając za everymanem, chcemy odnaleźć sensy tej nieprzewidywalnej moralitetowej wędrówki” – mówi Sławomir Narloch. Reżyser pracuje nad Grą snów Strindberga. 

  • Repertuar kwiecień – maj

    Zapraszamy na premierę Gry snów Strindberga. Ponadto wśród wielu tytułów – Szekspirowski Wieczór Trzech Króli oraz Opowieści Lasku Wiedeńskiego von Horvátha.

  • TEATR DLA SENIORÓW I STUDENTÓW

    Bilety promocyjne dla seniorów i studentów w cenie od 30 do 50 zł – wiele propozycji w repertuarach kawietniowym i majowym. 

  • KRÓL LEAR – wybór recenzji po premierze

    Recenzenci i teatralni blogerzy dzielą się opiniami po premierze Króla Leara Shakespeare’a w reżyserii Grzegorza Wiśniewskiego.

  • Ewa Wiśniewska – 60 lat na scenie!

    Ewa Wiśniewska obchodzi jubileusz 60-lecia pracy artystycznej. Wybitna aktorka została uhonorowana Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. Gratulujemy!

  • SONATA JESIENNA – 100 przedstawienie!

    Sonatę jesienną Ingmara Bergmana w reżyserii Grzegorza Wiśniewskiego 7 kwietnia przedstawimy po raz setny.

  • FREDRO na Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych

    Fredrę. Rok Jubileuszowy w reżyserii Jana Englerta pokażemy 18 i 19 kwietnia na Międzynarodowym Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi.

  • Trzytomowa publikacja o Jerzym Grzegorzewskim

    To. Biografia Jerzego Grzegorzewskiego Maryli Zielińskiej oraz album Jerzy Grzegorzewski 1939–2005 pod red. Janusza Górskiego dostępne w księgarni internetowej.

  • DUSZYCZKA – wspomnienie

    30 stycznia 2024 minęło 20 lat od premiery Duszyczki Różewicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. Zapraszamy do obejrzenia filmowego zapisu wspomnień!

  • Vouchery do Teatru Narodowego

    Długoterminowe vouchery do Teatru Narodowego to doskonały podarunek. Są dostępne online oraz w kasach Teatru. 

  • KLASA TN – 3. edycja projektu edukacyjnego

    Spotkania z młodymi ludźmi sprawiają nam mnóstwo radości! Już po raz trzeci zgłębiamy tajniki teatru z uczennicami i uczniami warszawskich szkół.

     

  • SZTUKA ROZMOWY. Podcast Teatru Narodowego

    Jak buduje się artystyczne relacje? Rozmowy z aktorkami i aktorami Teatru Narodowego. Zapraszamy do słuchania!

  • Recenzje po premierze CZEKAJĄC NA GODOTA

    Recenzenci i teatralni blogerzy dzielą się opiniami o spektaklu Czekając na Godota Samuela Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka.

  • CZEKAJĄC NA GODOTA – zwiastun

    Zwiastun Czekając na Godota Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka. Premiera spektaklu odbyła się 9 grudnia na Scenie Studio.

  • Heroizm trwania | premiera CZEKAJĄC NA GODOTA

    Trwanie – uparte i heroiczne. Premiera Czekając na Godota Samuela Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka odbyła się 9 grudnia na Scenie Studio. 

  • Rozmowa z Piotrem Cieplakiem

    „Wszystko, co człowiek może zrobić – złorzecząc, przeklinając, wściekając się, to jednak… czekać” – mówi Piotr Cieplak o pracy nad Czekając na Godota Becketta. 

  • PCHŁA SZACHRAJKA – 10 lat od premiery!

    6 grudnia 2023 mija 10 lat od premiery Pchły Szachrajki Jana Brzechwy w reżyserii Anny Seniuk! Zapraszamy do obejrzenia materiału o tym wyjątkowym, łobuzerskim spektaklu.


  • Księgarnia internetowa

    Publikacje poświęcone dziejom teatru i jego twórcom, w ofercie także torby i saszetki ze zdemontowanych banerów. Zapraszamy do księgarni internetowej!

  • FREDRO. ROK JUBILEUSZOWY – recenzje

    „Niezwykły spektakl, pozornie utrzymany w konwencji próby, stał się zatrzymanym w czasie sądem nad dziełem wybitnego komediopisarza” – recenzje po premierze Fredry w reż. Jana Englerta. 

  • Stawiany na pomnikach i przed sądem

    Fredro. Rok Jubileuszowy w reżyserii Jana Englerta – premiera odbyła się 1 grudnia. W roku 2023 świętowaliśmy 230 rocznicę urodzin komediopisarza.

  • Eimuntas Nekrošius – piąta rocznica śmierci

    20 listopada 2023 roku minęła piąta rocznica śmierci Eimuntasa Nekrošiusa – jednego z najwybitniejszych europejskich twórców teatralnych ostatniego półwiecza.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO – recenzje

    „Znakomity spektakl”, „cały zespół aktorski gra koncertowo” – przedstawiamy recenzje i opinie krytyków oraz teatralnych blogerów o Opowieściach Lasku Wiedeńskiego.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO | zwiastun

    Premiera Opowieści Lasku Wiedeńskiego Ödöna von Horvátha w reżyserii Małgorzaty Bogajewskiej odbyła się 4 listopada na Scenie przy Wierzbowej.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO | premiera

    Cywilizacja na krawędzi, w kryzysie wartości – świat, który nie chce pomyśleć. Dramat von Horvátha w reżyserii Małgorzaty Bogajewskiej. 

  • Martyna Kander nagrodzona za scenografię do ALICJI...

    Martyna Kander otrzymała trzecią nagrodę w Ogólnopolskim Plebiscycie Musicalowych Premier Sezonu 2022/2023 za scenografię do spektaklu Alicji Kraina Czarów

  • Jubileusze dyrekcji Teatru Narodowego

    Jubileusze – 25 lat dyrekcji Krzysztofa Torończyka w odbudowanym Teatrze Narodowym, 20 lat dyrekcji artystycznej Jana Englerta. 

     

  • Wojciech Faruga z Nagrodą im. Konrada Swinarskiego

    Wojciech Faruga za reżyserię Dekalogu został uhonorowany Nagrodą im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznik „Teatr”. Serdecznie gratulujemy!

  • 80. urodziny Jana Englerta

    Jan Englert, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego, 11 maja obchodzi 80 urodziny! Z okazji jubileuszu życzymy nieustającej wiary w teatr!

  • 100. przedstawienie KORDIANA

    Kordian – dramat o trudnych polskich wyborach, polskim niebie i polskim piekle. 26 kwietnia 2023 roku spektakl zagraliśmy po raz setny! Z tej okazji przedstawiamy fotorelację zza kulis. 

  • Jan Frycz – 45-lecie pracy artystycznej

    Jan Frycz obchodzi jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. Gratulujemy i życzymy wielu kolejnych aktorskich wyzwań i artystycznych spełnień!

  • Gustaw Holoubek | Wielka Improwizacja

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przedstawiamy Wielką Improwizację w jego wykonaniu. Nagranie pochodzi z premiery Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka.




  • Jan Englert wspomina Gustawa Holoubka

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka Jan Englert wspomina wybitnego aktora – „Gustaw Holoubek jest autorytetem, punktem odniesienia”.  

  • Gustaw Holoubek w Teatrze Narodowym

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przypominamy ten rozdział jego bogatej biografii artystycznej, który wiązał się z pracą w Teatrze Narodowym. 

  • 70. urodziny Sławomiry Łozińskiej!

    8 kwietnia Sławomira Łozińska obchodzi 70. urodziny! W tym roku przypada również 50. rocznica debiutu wybitnej aktorki w Teatrze Narodowym. Życzymy kolejnych wspaniałych ról!

  • Aktorki i aktorzy TN z Medalami Gloria Artis

    Małgorzata Kożuchowska, Sławomira Łozińska, Jarosław Gajewski i Arkadiusz Janiczek zostali uhonorowani Medalami Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.

  • Piotr Cieplak z Nagrodą im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya

    Piotr Cieplak został wyróżniony Nagrodą im. Żeleńskiego-Boya za wybitne osiągnięcia w sztuce reżyserskiej, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji w Teatrze Narodowym.

  • Jan Englert – jubileusz 45-lecia pracy reżyserskiej

    Jan Englert po raz pierwszy reżyserował w 1978 roku. Jego najnowszą pracą reżyserską jest zrealizowany w Teatrze Narodowym Mizantrop Molière’a. 

  • Warszawska Nagroda Edukacji Kulturalnej

    Z radością informujemy, że zrealizowany przez nas program dla szkół KLASA TN zdobył III nagrodę 13. edycji Warszawskiej Nagrody Edukacji Kulturalnej.

  • Cykl POECI POLSCY online #kulturabezbarier

    Polska poezja w interpretacji Aktorów Teatru Narodowego – artystyczno-edukacyjny cykl POECI POLSCY #kulturabezbarier.

  • Przedstawienia Teatru Narodowego online

    Spektakle Teatru Narodowego zrealizowane w Teatrze Telewizji – wybór ze zbiorów Ninateka.pl oraz Vod.TVP. 

Korzystając z serwisu internetowego Teatru Narodowego akceptujesz zasady Polityki prywatności oraz wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Plik cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej na temat cookie, kliknij tutaj