Aktualności

Eimuntas Nekrošius – wspomnienie

Eimuntas Nekrošius. Fot. Dmitri Matvejev / Wszelkie prawa zastrzeżone 

70 lat temu urodził się Eimuntas Nekrošius – litewski reżyser, jeden z najwybitniejszych europejskich twórców teatralnych ostatniego półwiecza. Pod koniec swego życia zrealizował w Teatrze Narodowym dwie inscenizacje: Dziady→ Mickiewicza (premiera 10 marca 2016) i Ślub→ Gombrowicza (premiera 15 czerwca 2018). Oba przedstawienia pozostają w repertuarze naszego teatru.

Eimuntas Nekrošius debiutował w 1977 roku Smakiem miodu Delaney w Teatrze Młodzieżowym w Wilnie, w którym w latach 80. zrealizował swoje głośne przedstawienia, m.in. Pirosmani, Pirosmani, rock operę Miłość i śmierć w Weronie, Wujaszka Wanię Czechowa. W następnej dekadzie pod szyldem Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego LIVE przygotował inscenizacje, które przysporzyły mu międzynarodowe uznanie: Mozart i Salieri. Don Juan. Dżuma wg Puszkina, Trzy siostry Czechowa i Hamlet Szekspira. W 1998 roku utworzył w Wilnie swój własny teatr Meno Fortas. Tu dopełnił cykl Szekspirowskich inscenizacji wystawieniami Makbeta i Otella. Często pracował we Włoszech i w Rosji, wśród cenionych przedstawień jego późniejszych lat znalazły się też: Pieśń nad pieśniami, Faust Goethego, Idiota Dostojewskiego, Boska komedia wg Dantego, Głodomór wg Kafki, Borys Godunow Puszkina, wreszcie inscenizacje operowe na czele z Walkirią Wagnera.

Wiele z najważniejszych przedstawień Nekrošiusa prezentowanych było w Polsce, przede wszystkim na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym KONTAKT w Toruniu.

Scena zbiorowa, na pierwszym planie: Joanna Gryga (Zosia). Fot. Krzysztof Bieliński
Scena zbiorowa, na pierwszym planie: Joanna Gryga (Zosia) w Dziadach Adama Mickiewicza w reżyserii Eimuntasa Nekrošiusa. Fot. Krzysztof Bieliński


Premiera Dziadów w inscenizacji Nekrošiusa uświetniła jubileuszowy sezon 250-lecia sceny narodowej. Oryginalna wyobraźnia artysty w zetknięciu z dziełem Mickiewicza dała niezwykły efekt sceniczny. „W olśniewających Dziadach Eimuntas Nekrošius zrywa z polską tradycją czytania arcydramatu Mickiewicza, szuka ukrytych znaczeń zapisanych w nim słów. Podszywa spektakl gorzką ironią, daje wybrzmieć śmiechowi, mnoży zagadki i pytania. [...] Teatrowi Narodowemu przybyło przedstawienie dla jego misji doskonałe. Kto jeśli nie narodowa scena ma przewartościowywać klasykę, oświetlać ją inaczej, choćby litewskim światłem?” – pisał Jacek Wakar w „Gazecie Prawnej”, w dodatku Kultura. 

Jacek Kopciński w swojej recenzji dla „Teatru” zauważał: „Przed nadmierną uczuciowością broni reżysera z Litwy jego wyrafinowany styl, łączący prostotę scenicznego realizmu z minimalizmem form choreograficznych, plastycznych i dźwiękowych, które budują metaforę. [...] Kameralna, napisana na instrumenty akustyczne, ale i elektroniczne muzyka Pawła Szymańskiego tworzy w tym spektaklu klimat dla scen dramatycznych i lirycznych, które reżyser zainscenizował ze świadomością ich własnej «muzyczności». Zrobił to w sposób zaskakujący, przenikliwy i piękny, sam bowiem jest poetą w teatrze, który swoje zadanie pojmuje jako interpretację dzieła dramatycznego, czyli takie «tłumaczenie» jego sensów, które jest jednocześnie «przekładem» na autonomiczne znaki sceniczne. Nie podważają one głównego sensu dzieła Mickiewicza, ale umieszczają w innym rejestrze, jak może powiedzieliby muzykolodzy”.

Eimuntas Nekrošius za reżyserię Dziadów otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego.

Danuta Stenka (Matka/Mania), Jerzy Radziwiłowicz (Ojciec). Fot. Krzysztof Bieliński
Danuta Stenka (Matka/Mania), Jerzy Radziwiłowicz (Ojciec) w Ślubie Witolda Gombrowicza w reżyserii Eimuntasa Nekrošiusa. Fot. Krzysztof Bieliński

Również inscenizacja Ślubu przyniosła zaskakującą interpretację dramatu Gombrowicza, odbiegającą od recepcji tego dzieła w polskim teatrze. „Ślub Eimuntasa Nekrošiusa w Teatrze Narodowym na dobrą sprawę stał się wydarzeniem już w momencie zapowiedzi premiery. Choć przecież nie po to ściąga się mistrza z Litwy, by oglądał się na tradycję inscenizacji tego niezmiernie ważnego dla nas utworu, ale po to raczej, by wszedł z Gombrowiczem w dyskusję, by pokazał jego utwór w lustrze własnej wyobraźni, oświetlił go w nieoczekiwany sposób. I tak się w istocie stało – swoim zwyczajem Nekrošius wyprowadza z tekstu labirynt plastycznych znaków, kulturowych skojarzeń i asocjacji, wprowadza enigmatyczne rozwiązania w grze aktorskiej, tworząc w ten sposób niezwykle nasycony i gęsty od znaczeń i emocji świat. Tym samym reżyser rzuca widzom niełatwe, ale i pasjonujące wyzwanie. [...] Nekrošius otwiera i inną, emocjonalną drogę odbioru swojego przedstawienia. Egzystencjalny dramat Henryka wypełnia bowiem napięciami układającymi się w przejmującą egzegezę człowieczych gestów. I – mimo totalnego synkretyzmu rozwiązań artystycznych – ubiera go w niezwykle harmonijną, piękną formę. Ścieżka, jaką podążymy, zależy oczywiście od nas, choć największą satysfakcję daje chyba podróż równoległa: obiema ścieżkami naraz” – pisał Szymon Kazimierczak w wortalu teatralny.pl.

Eimuntas Nekrošius. Fot. Dmitri Matvejev / Wszelkie prawa zastrzeżone


Nekrošius planował w Teatrze Narodowym inscenizację Szekspirowskiego Króla Leara z Janem Englertem w roli tytułowej. Niestety śmierć reżysera przerwała przygotowania. Eimuntas Nekrošius zmarł 20 listopada 2018 roku w przeddzień swoich 66 urodzin. Łukasz Drewniak na łamach Kroniki Teatru Narodowego pisał: „Dzień przed śmiercią, 19 listopada, 66-letni reżyser oglądał w Kłajpedzie swój spektakl, zostawił uwagi aktorom. Któryś z nich policzył widzów, którzy wyszli tego wieczoru z przedstawienia i powiedział: ‘Dziwne, było ich 66...’. Nekrošius wracał nocą samochodem do Wilna. Dojechał. Nad ranem poczuł się źle. Zawieziono go do szpitala. Zawał. Wiedział, co się dzieje, wezwał synów.

Przez ostatnie pięć lat swojego życia Eimuntas Nekrošius wytargował od śmierci odroczenie: przestał latać samolotami, ale dalej palił papierosy. Pracował bardzo intensywnie, dawał więcej premier niż dawniej, kończył projekty dotąd dla siebie niemożliwe i niewykonalne, jakby chciał podomykać wszystkie stare tematy. (…)

Zawoził też spektakle Meno Fortas do Šiluvy, gdzie znajdował się jego rodzinny dom. Żółty, drewniany budynek zmienił się przez te lata w pracownię i świątynię dumania reżysera, podmiejską daczę. (…) Ten teatralny powrót do Šiluvy reżyser tłumaczył potrzebą spłacenia długu, bo tu narodził się jako artysta, przeniósł prowincjonalne wartości i obrazy do swoich spektakli. Kiedy przyjeżdżał z Wilna do Šiluvy, często chodził do pustego kościoła. I siedział tam długie godziny. Zapytany kiedyś o swoją wiarę, odpowiedział: ‘As esu katolikos is Šiluvos’. Więc to był ten jego niejasny, samotniczy, gombrowiczowski Kościół dzieciństwa i pierwszego domu, do którego zawsze chciał wracać.

(…) Ale umarł szybciej, niż chciał. Niż to sobie policzył. Pochowano go w Šiluvie na maleńkim cmentarzyku, łagodnie, bez ogrodzenia, przechodzącym w drogę do wsi. Na zdjęciach wygląda to tak, jakby jego grób był między drewnianymi chałupami, w błocie, dwa kroki od ganku rodzinnego domu”. 

W Teatrze Meno Fortas w Wilnie w dniach 17–30 listopada odbywa się cykl prezentacji i spotkań poświęconych pamięci Eimuntasa Nekrošiusa. Jednym z punktów programu jest spotkanie z Danutą Stenką oraz kierownikiem literackim Teatru Narodowego, Tomaszem Kubikowskim (26 listopada).

Teatr Narodowy wpisuje się w obchody rocznicowe urodzin i śmierci tak ważnego dla nas artysty prezentacją Ślubu w dniach 23 i 24 listopada na dużej scenie Teatru, o godz. 18.30. Zobacz kalendarium →

Teatr Meno Fortas, cykl prezentacji i spotkań poświęconych pamięci Eimuntasa Nekrošiusa. Zobacz więcej →

  • Kasy i rezerwacja telefoniczna w dniu 8 czerwca

    Uprzejmie informujemy, że 8 czerwca, w dniu święta Bożego Ciała kasy oraz telefoniczna rezerwacja biletów są nieczynne.

  • Repertuar czerwiec – październik 2023

    Na trzech scenach Teatru wiele tytułów, w tym Maria Stuart Schillera, Dekalog Kieślowskiego i Piesiewicza oraz Śnieg Przybyszewskiego.

  • Oferty promocyjne

    Bilety dla seniorów i studentów w cenie od 30 do 50 zł w ramach programów TEATR DLA SENIORÓW. TEATR DLA STUDENTÓW / oferty od czerwca do końca października. 

  • „KLASA TN. Pierwszy dzwonek” – finał projektu

    1 czerwca odbyły się pokazy pracy warsztatowej Buty! Pokazy zwieńczyły 2. edycję projektu edukacyjnego „KLASA TN. Pierwszy dzwonek”. 

  • KILKA DZIEWCZYN – pożegnanie z tytułem

    20, 21 i 22 czerwca zagramy ostatnie przedstawienia Kilku dziewczyn Neila LaBute’a w reżyserii Bożeny Suchockiej. Zapraszamy na Scenę Studio!

  • ŚLUB – pożegnanie z tytułem

    13, 14 i 15 października zapraszamy na ostatnie przedstawienia Ślubu Witolda Gombrowicza w interpretacji litewskiego wizjonera teatru, Eimuntasa Nekrošiusa.

  • Program „Klasa w Warszawie. Warszawa z klasą”

    Zapraszamy uczniów warszawskich szkół na spektakle w Teatrze Narodowym w ramach programu „Klasa w Warszawie. Warszawa z klasą”. 

  • Vouchery do Teatru Narodowego

    Długoterminowe vouchery do Teatru Narodowego to doskonały podarunek. Są dostępne online oraz w kasach Teatru. 

  • KOMEDIANT – recenzje po premierze

    Przedstawiamy wybór recenzji i opinii po premierze Komedianta Thomasa Bernharda w reżyserii Andrzeja Domalika.

  • Gra przeciwieństw | premiera KOMEDIANTA

    Przewrotny dramat Bernharda w reżyserii Andrzeja Domalika. W roli tytułowej – Jerzy Radziwiłowicz, aktor, którego kreacje na teatralnej scenie możemy podziwiać od ponad pięćdziesięciu lat!

  • Tak to już zostanie. Rozmowa z Andrzejem Domalikiem

    „Teatr jest więzieniem, dość beznadziejnym, nie ma co liczyć na złagodzenie kary, tak to już zostanie” – mówi Andrzej Domalik. Pracuje nad Komediantem Bernharda.

  • KOMEDIANT | wideo zapowiedź

    Przed premierą – wideo zapowiedź! Premiera Komedianta Thomasa Bernharda w reżyserii Andrzeja Domalika już 13 maja. W roli tytułowej – Jerzy Radziwiłowicz. 

  • 80. urodziny Jana Englerta

    Jan Englert, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego, 11 maja obchodzi 80 urodziny! Z okazji jubileuszu życzymy nieustającej wiary w teatr!

  • 100. przedstawienie KORDIANA

    Kordian – dramat o trudnych polskich wyborach, polskim niebie i polskim piekle. 26 kwietnia spektakl zagramy po raz setny! Z tej okazji przedstawiamy fotorelację zza kulis. 

  • Jan Frycz – 45-lecie pracy artystycznej

    Jan Frycz obchodzi jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. Gratulujemy i życzymy wielu kolejnych aktorskich wyzwań i artystycznych spełnień!

  • Gustaw Holoubek | Wielka Improwizacja

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przedstawiamy Wielką Improwizację w jego wykonaniu. Nagranie pochodzi z premiery Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka.




  • Jan Englert wspomina Gustawa Holoubka

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka Jan Englert wspomina wybitnego aktora – „Gustaw Holoubek jest autorytetem, punktem odniesienia”.  

  • Gustaw Holoubek w Teatrze Narodowym

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przypomnamy ten rozdział jego bogatej biografii artystycznej, który wiązał się z pracą w Teatrze Narodowym. Ma on szczególne miejsce w historii tej sceny.

  • Żegnamy Macieja Prusa

    Z wielkim smutkiem żegnamy Macieja Prusa, jednego z najwybitniejszych twórców polskiego teatru. Artysta zmarł 9 kwietnia w wieku 85 lat.

  • 70. urodziny Sławomiry Łozińskiej!

    8 kwietnia Sławomira Łozińska obchodzi 70. urodziny! W tym roku przypada również 50. rocznica debiutu wybitnej aktorki w Teatrze Narodowym. Życzymy jubilatce radości, satysfakcji i kolejnych wspaniałych ról!

     

  • Aktorki i aktorzy TN z Medalami Gloria Artis

    Małgorzata Kożuchowska, Sławomira Łozińska, Jarosław Gajewski i Arkadiusz Janiczek zostali uhonorowani Medalami Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.

  • Międzynarodowy Dzień Teatru 2023

    Wspólne święto nas wszystkich – ludzi teatru i widzów! Z tej okazji dziękujemy wszystkim tym, dla których teatr jest ważnym miejscem spotkań. Bądźmy razem!

  • ALICJI KRAINA CZARÓW – recenzje

    „Wielka imaginacja. Wielka fantazja. Wielka wyobraźnia”, „piękny spektakl” – recenzje po premierze ALICJI KRAINY CZARÓW wg Carrolla w reżyserii Sławomira Narlocha. 

  • Na wyspach pamięci. Rozmowa ze Sławomirem Narlochem

    „To opowieść o pamięci i fascynującej rzeczywistości pełnej zagadek i paradoksów. Tu i teraz – dziś jest czas na Alicji Krainę Czarów” – mówi Sławomir Narloch, reżyser spektaklu. 

  • MUZYKA TO CZAS

    Przedstawiamy muzyczną zapowiedź Alicji Krainy Czarów! W roli Szalonego Kapelusznika – Paweł Paprocki. 

  • Wskazówki zegara | premiera ALICJI...

    Czy można pamiętać do przodu? Odwrócić czas? Zatrzymać wspomnienia? Alicji Kraina Czarów wg Lewisa Carrolla w reżyserii Sławomira Narlocha.

  • Piotr Cieplak z Nagrodą im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya

    Piotr Cieplak został wyróżniony Nagrodą im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya za wybitne osiągnięcia w sztuce reżyserskiej, ze szczególnym uwzględnieniem spektakli realizowanych w Teatrze Narodowym.

  • Jan Englert – jubileusz 45-lecia pracy reżyserskiej

    Jan Englert po raz pierwszy reżyserował w 1978 roku. Jego najnowszą pracą reżyserską jest zrealizowany w Teatrze Narodowym Mizantrop Molière’a. 

  • MIZANTROP – recenzje po premierze

    Po premierze Mizantropa Molière’a w reżyserii Jana Englerta – przedstawiamy wybór recenzji. 

  • Niejednoznaczność | Molière w Narodowym

    Pytania o nasz stosunek do świata i postawę wobec innych, o egoizm i empatię – premiera Mizantropa Molière’a odbyła się 10 grudnia na scenie Studio. 

  • Szlachetność i profity. Rozmowa z Janem Englertem

    „Rozkrok między szlachetnością a interesownością, pychą a skromnością – to jest najciekawsze” – mówi Jan Englert, reżyser Mizantropa

  • KSIĘGI JAKUBOWE – wybór recenzji

    Przedstawiamy fragmenty recenzji, które ukazały się po premierze Ksiąg Jakubowych Olgi Tokarczuk w reżyserii Michała Zadary.

  • My z nich | rozmowa z Michałem Zadarą

    „My, współcześni Polacy, jesteśmy spadkobiercami bardzo różnych tradycji, narodowości, praktyk” – mówi Michał Zadara, reżyser Ksiąg Jakubowych.

  • Dziedzictwo | premiera KSIĄG JAKUBOWYCH

    Nasi przodkowie, tożsamość i przyszłość – Księgi Jakubowe Olgi Tokarczuk w inscenizacji Michała Zadary.

  • DEKALOG – recenzje po premierze

    Przedstawiamy wybór recenzji po premierze Dekalogu Kieślowskiego / Piesiewicza w reżyserii Wojciecha Farugi.  

  • Rozmowa z Wojciechem Farugą o DEKALOGU

    „Wydaje mi się, że rozważania: co jest dobre, co złe, co trzeba, a czego nie wolno, są teraz, kiedy ten świat po raz kolejny nam się wymknął, wyjątkowo ważne” – mówi reżyser Dekalogu.

  • Po pierwsze człowiek | premiera DEKALOGU

    Wojciech Faruga sięgnął po ikoniczne dzieło polskiego filmu, przemyślane na nowo po ponad trzech dekadach. 

  • Warszawska Nagroda Edukacji Kulturalnej

    Z radością informujemy, że zrealizowany przez nas program dla szkół KLASA TN zdobył III nagrodę 13. edycji Warszawskiej Nagrody Edukacji Kulturalnej.

  • Solidarni z Ukrainą | Солідарні з Україною

    Zespół Teatru Narodowego solidaryzuje się z Ukraińcami, walczącymi o niepodległość swojej ojczyzny. 

  • TEATR MÓJ WIDZĘ... – rozmowy z aktorkami i aktorami

    Kinga Ilgner rozmawia z: Anną Seniuk, Małgorzatą Kożuchowską, Gabrielą Muskałą, Janem Englertem, Jerzym Radziwiłowiczem, Marcinem Hycnarem. Partnerem cyklu jest Teatr Narodowy.

  • DEJMEK Raszewskiej z nagrodą PTBT!

    Wydana przez Teatr Narodowy książka Dejmek Magdaleny Raszewskiej otrzymała nagrodę Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych. 

  • Cykl AKTORZY/SENIORZY

    Teatr Narodowy jest partnerem internetowego projektu Leny Frankiewicz, filmowego cyklu, na który składają się rozmowy o teatrze z seniorkami i seniorami zawodu aktorskiego.

  • Cykl POECI POLSCY online #kulturabezbarier

    Polska poezja w interpretacji Aktorów Teatru Narodowego – artystyczno-edukacyjny cykl POECI POLSCY #kulturabezbarier.

  • WYKŁADY OTWARTE online (materiały audio)

    Wykłady Teatru Narodowego online dotyczące badań nad twórczością wielkich osobowości polskiej kultury.

  • Przedstawienia Teatru Narodowego online

    Spektakle Teatru Narodowego zrealizowane w Teatrze Telewizji – wybór ze zbiorów Ninateka.pl oraz Vod.TVP. 

  • Teatr Narodowy w Google Cultural Institute

    Wystawę o burzliwych dziejach Narodowej Sceny można oglądać w sieci! Zapraszamy do odwiedzenia Google Cultural Institute.

Korzystając z serwisu internetowego Teatru Narodowego akceptujesz zasady Polityki prywatności oraz wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Plik cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej na temat cookie, kliknij tutaj