Aktualności

Zbliżenie. Rozmowa z Arturem Urbańskim o „Twórcach obrazów”

„Zaczynają opadać płaty betonu, którymi na co dzień jesteśmy opancerzeni” – mówi reżyser. – „Czy to będzie gwałtowne? Najpierw trochę, potem mocniej, a potem jeszcze mocniej”. Artur Urbański pracuje nad Twórcami obrazów Pera Olova Enquista. Premiera 16 września na Scenie Studio.

To nie pierwsza Twoja potyczka ze   skandynawskimi autorami. W teatrze przygotowałeś Wiarołomnych Bergmana i przedstawienie Ona i ona na podstawie Silniejszej Strindberga. A teraz Enquist….

Skandynawowie są mi bliscy. Bliski jest mi ich sposób myślenia o człowieku, definiowania człowieka i próby odpowiedzi na pytanie – co nami powoduje? Enquist jest bardzo sprawnym dramaturgiem, bezpośrednim spadkobiercą Strindberga i tego wszystkiego, co Skandynawowie sobie wypracowali. Bohaterowie Twórców obrazów to dziś trochę zapomniane postaci, rzecz dzieje się w ciekawym okresie, role są dobrze napisane. Tekst powstał z myślą o tym, żeby zrobił go Bergman i okazało się, że była to jedna z jego ostatnich teatralnych realizacji.

Sztuka Enquista opowiada o słynnej szwedzkiej pisarce-noblistce Selmie Lagerlöf oraz o twórcach filmowych: reżyserze Wiktorze Sjöströmie i operatorze Juliuszu Jaenzonie, a także o młodej aktorce Torze Teje.

Jeśli robi się przedstawienie o postaciach historycznych, to zawsze jest to duży bonus, ale z drugiej strony także przeszkoda. Bonus dlatego, że mamy materiał źródłowy. O tych ludziach dużo napisano, jest wiele zdjęć, wszyscy oni zrobili karierę, byli punktem odniesienia, na przykład Bergmana, którego Sjöström wprowadzał w zawód. A przeszkoda – ponieważ trzeba się tego trzymać… Na początku pracy odnosiliśmy się do życiorysów bohaterów, śledząc wątki homoseksualne Selmy Lagerlöf, biografię Sjöströma, Tory Teje, czy operatora, który nakręcił później wiele filmów w Hollywood.

Mamy punkty wyjścia, a dalej?

Tak, to były punkty wyjścia, rodzaj „nasączania się” tematem. Jednak „pod” sławą tych ludzi kryją się postaci z krwi i kości, które mają swoje sprawy do załatwienia. O tym jest ta historia – o spotkaniu kilku wybitnych jednostek, które później znacząco zapisały się w kulturze.  

A spotykają się w sali projekcyjnej, gdzie odbywa się pokaz Woźnicy śmierci – filmu nakręconego według powieści Selmy Lagerlöf. Jaki będzie klimat tej przestrzeni?

Nasze miejsce akcji to połączenie montażowni z biurem, warsztat pracy filmowca; nie jest to sala projekcyjna sensu stricto. Jeśli chodzi o przestrzeń, to zależało nam na tym, aby była to raczej „norka”. W takiej pracowni spędza się rok czy dwa lata, po ciemku, montując film po to, żeby później dzieło wychynęło na świat. Szliśmy właśnie takim tropem – często rzeczy, które są wartościowe, powstają w norkach i z tych norek wędrują… na przykład do Luwru…

Jakie były Twoje pierwsze wrażenia po obejrzeniu Woźnicy śmierci?

Skończyłem szkołę filmową i oczywiście Woźnicę śmierci widziałem na zajęciach. Narracja pewnie trochę trąci myszką, chwilami film może wydawać się naiwny, ale wizualnie do dzisiaj robi olbrzymie wrażenie. Sposób fotografowania, światło, wielokrotne ekspozycje – to jest świetne. Działa. A co bardziej wytrawni kinomani odnajdą nawiązania do tego filmu w twórczości Lyncha czy Guya Maddina. Bergman czerpał z tego garściami.

W dramacie jest mowa o majstrowaniu przy duchu dzieła. Majstrujecie przy życiu duchowym bohaterów?

A propos majstrowania i terminologii. Z nazewnictwem jest bardzo trudno. Jak opisać takie zjawiska jak sztuka, uczucia? Brakuje nam słów. Żadna z definicji sztuki i miłości nie jest pełna. Stąd ten dramat Enquista; kilkadziesiąt stron tekstu to próba zbliżenia się do tych zjawisk, dotknięcia ich.
Na scenie spotkają się przede wszystkim dwie kobiety o bardzo silnych i wyrazistych osobowościach. Mają podobne korzenie – straszne dzieciństwo z chorobą alkoholową rodzica czy rodziców w tle. To je łączy i sprawia, że stają się – w pewnym sensie – siostrami. Ale jednocześnie w skrajnie różny sposób podchodzą do życia oraz do tworzenia. Selma jest typem postaci mocno opancerzonej, która wyznaje zasadę, że dobrze wychowany człowiek nie okazuje swoich emocji. Ma problem z okazywaniem uczuć. Jej przeciwieństwem jest początkująca aktorka – Tora Teje. Dziewczyna z postawą zero-jedynkową, dla której  manifestacja własnych emocji i myśli jest bezdyskusyjnym prawem każdego człowieka. Jest w tym bardzo radykalna. Jest intelektualnie i emocjonalnie wyzwolona.    

Na scenie doświadczamy gwałtowności uczuć, podczas gdy w tle przesuwają się kadry z Woźnicy śmierci

One są katalizatorem, odpalają emocje albo unaoczniają problem. Wybrane fragmenty filmu mówią bezpośrednio o przeszłości Selmy, ale odnosi je także do siebie Tora. Tekst Enquista jest swoistą psychodramą. Zaczynają opadać płaty betonu, którymi na co dzień jesteśmy opancerzeni po to, żeby jakoś przetrwać. Myślę, że zarówno dla widzów jak i dla samych aktorów ciekawe jest to, co kryje się pod tym betonem. Próbujemy dokopać się do uczuć, które powodują bohaterami, które powodują nami… Nie są to na pewno tzw. ustawienia rodzinne znane z terapii Berta Hellingera, ale ma to coś wspólnego z doświadczeniem pacjenta poddanego kuracji, kiedy musi on powrócić do bolesnych zdarzeń z dzieciństwa. A czy to będzie gwałtowne? Najpierw trochę, potem mocniej, a potem jeszcze mocniej. 

Czy ci ludzie na sobie wzajemnie eksperymentują?

Nie patrzę na to w kategorii eksperymentu, a raczej w kategoriach starcia bokserskiego albo pojedynku szermierzy, którzy są na tyle silni, że mogą fechtować na argumenty. W tej historii cała czwórka nawzajem coś sobie daje. Następuje moment zbliżenia. Po kilku godzinach obcowania ze sobą i z filmem ci ludzie zaczynają się słuchać, rozmawiać i lepiej rozumieć. Wchodzą w relacje. Wydaje mi się, że to właśnie jest wartością tego dramatu: nawoływanie do jedności z drugim człowiekiem, do bliskości z drugim człowiekiem. Pomimo wszystko. Myślę, że nasze oddalenie od drugiego człowieka, lęk przed drugim, bierze się przede wszystkim z niewiedzy, co naprawdę powoduje naszymi wyborami, co sprawia, że mamy takie a nie inne potrzeby.   

Próby do TWÓRCÓW OBRAZÓW – Anna Seniuk (Selma Lagerlöf), Artur Urbański – reżyser, Piotr Grabowski (Wiktor Sjöström), Marta Wągrocka (Tora Teje), Tomasz Żebrowski – asystent reżysera, Marcin Przybylski (Juliusz Jaenzon). Fot. Yato PhotographyA tworzenie? Ono jest nierozerwalnie splecione z życiem tych postaci.

To prawda. Tekst Enquista opowiada również o tym – o kosztach tworzenia i cenie, jaką płaci się za bycie twórcą. Zarówno Selma, jak i  Sjöström, w swojej twórczości przetwarzają własne życia. Robią to mniej lub bardziej jawnie, ale to jest baza. I to oczywiście kosztuje, bo trzeba zmierzyć się ze swoimi demonami. Jeśli wygra się taką walkę, może to stanowić dla twórcy swoistą autoterapię, ale w wypadku przegranej płaci się za to… sobą.

Nie jest łatwo być twórcą obrazów…

W ogóle nie jest łatwo być twórcą, nie masz stałej pensji… (śmiech)


Rozmawiała: Monika Mokrzycka-Pokora (materiał własny Teatru; w przypadku publikacji fragmentów prosimy o podanie źródła)

Strona przedstawienia Twórcy obrazów 

premiera: 16 września 2017, Scena Studio

Na zdjęciach  próby do Twórców obrazów, Fot. Tomasz Englert 
u góry: Artur Urbański;
na dole: Anna Seniuk (Selma Lagerlöf), Artur Urbański, Piotr Grabowski (Wiktor Sjöström), Marta Wągrocka (Tora Teje), Tomasz Żebrowski – asystent reżysera, Marcin Przybylski (Juliusz Jaenzon).

 

  • Życzymy radosnej Wielkanocy!

    Z okazji Wielkanocy życzymy, aby świąteczne spotkania były piękną lekcją miłości i wzajemnej życzliwości! 

  • Kasy i rezerwacja w czasie świąt Wielkanocy

    29 marca telefoniczna rezerwacja biletów czynna w godz. 9:00–14:30, kasy Teatru są zamknięte. Od 30 marca do 1 kwietnia rezerwacja biletów oraz kasy są nieczynne.

  • Międzynarodowy Dzień Teatru 2024

    Wspólne święto! Ludziom teatru życzymy udanej pracy zespołowej, która będzie przynosiła doskonałe artystyczne efekty, a widzom – inspirujących teatralnych przeżyć!

  • W próbach: GRA SNÓW

    Próbujemy! Premiera Gry snów Strindberga w reżyserii Sławomira Narlocha już 13 kwietnia na Scenie przy Wierzbowej. 

  • PODRÓŻ | rozmowa ze Sławomirem Narlochem

    „Podążając za everymanem, chcemy odnaleźć sensy tej nieprzewidywalnej moralitetowej wędrówki” – mówi Sławomir Narloch. Reżyser pracuje nad Grą snów Strindberga. 

  • Repertuar kwiecień – maj

    Zapraszamy na premierę Gry snów Strindberga. Ponadto wśród wielu tytułów – Szekspirowski Wieczór Trzech Króli oraz Opowieści Lasku Wiedeńskiego von Horvátha.

  • TEATR DLA SENIORÓW I STUDENTÓW

    Bilety promocyjne dla seniorów i studentów w cenie od 30 do 50 zł – wiele propozycji w repertuarach kawietniowym i majowym. 

  • KRÓL LEAR – wybór recenzji po premierze

    Recenzenci i teatralni blogerzy dzielą się opiniami po premierze Króla Leara Shakespeare’a w reżyserii Grzegorza Wiśniewskiego.

  • Ewa Wiśniewska – 60 lat na scenie!

    Ewa Wiśniewska obchodzi jubileusz 60-lecia pracy artystycznej. Wybitna aktorka została uhonorowana Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. Gratulujemy!

  • SONATA JESIENNA – 100 przedstawienie!

    Sonatę jesienną Ingmara Bergmana w reżyserii Grzegorza Wiśniewskiego 7 kwietnia przedstawimy po raz setny.

  • FREDRO na Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych

    Fredrę. Rok Jubileuszowy w reżyserii Jana Englerta pokażemy 18 i 19 kwietnia na Międzynarodowym Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi.

  • Trzytomowa publikacja o Jerzym Grzegorzewskim

    To. Biografia Jerzego Grzegorzewskiego Maryli Zielińskiej oraz album Jerzy Grzegorzewski 1939–2005 pod red. Janusza Górskiego dostępne w księgarni internetowej.

  • DUSZYCZKA – wspomnienie

    30 stycznia 2024 minęło 20 lat od premiery Duszyczki Różewicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego. Zapraszamy do obejrzenia filmowego zapisu wspomnień!

  • Vouchery do Teatru Narodowego

    Długoterminowe vouchery do Teatru Narodowego to doskonały podarunek. Są dostępne online oraz w kasach Teatru. 

  • KLASA TN – 3. edycja projektu edukacyjnego

    Spotkania z młodymi ludźmi sprawiają nam mnóstwo radości! Już po raz trzeci zgłębiamy tajniki teatru z uczennicami i uczniami warszawskich szkół.

     

  • SZTUKA ROZMOWY. Podcast Teatru Narodowego

    Jak buduje się artystyczne relacje? Rozmowy z aktorkami i aktorami Teatru Narodowego. Zapraszamy do słuchania!

  • Recenzje po premierze CZEKAJĄC NA GODOTA

    Recenzenci i teatralni blogerzy dzielą się opiniami o spektaklu Czekając na Godota Samuela Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka.

  • CZEKAJĄC NA GODOTA – zwiastun

    Zwiastun Czekając na Godota Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka. Premiera spektaklu odbyła się 9 grudnia na Scenie Studio.

  • Heroizm trwania | premiera CZEKAJĄC NA GODOTA

    Trwanie – uparte i heroiczne. Premiera Czekając na Godota Samuela Becketta w reżyserii Piotra Cieplaka odbyła się 9 grudnia na Scenie Studio. 

  • Rozmowa z Piotrem Cieplakiem

    „Wszystko, co człowiek może zrobić – złorzecząc, przeklinając, wściekając się, to jednak… czekać” – mówi Piotr Cieplak o pracy nad Czekając na Godota Becketta. 

  • PCHŁA SZACHRAJKA – 10 lat od premiery!

    6 grudnia 2023 mija 10 lat od premiery Pchły Szachrajki Jana Brzechwy w reżyserii Anny Seniuk! Zapraszamy do obejrzenia materiału o tym wyjątkowym, łobuzerskim spektaklu.


  • Księgarnia internetowa

    Publikacje poświęcone dziejom teatru i jego twórcom, w ofercie także torby i saszetki ze zdemontowanych banerów. Zapraszamy do księgarni internetowej!

  • FREDRO. ROK JUBILEUSZOWY – recenzje

    „Niezwykły spektakl, pozornie utrzymany w konwencji próby, stał się zatrzymanym w czasie sądem nad dziełem wybitnego komediopisarza” – recenzje po premierze Fredry w reż. Jana Englerta. 

  • Stawiany na pomnikach i przed sądem

    Fredro. Rok Jubileuszowy w reżyserii Jana Englerta – premiera odbyła się 1 grudnia. W roku 2023 świętowaliśmy 230 rocznicę urodzin komediopisarza.

  • Eimuntas Nekrošius – piąta rocznica śmierci

    20 listopada 2023 roku minęła piąta rocznica śmierci Eimuntasa Nekrošiusa – jednego z najwybitniejszych europejskich twórców teatralnych ostatniego półwiecza.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO – recenzje

    „Znakomity spektakl”, „cały zespół aktorski gra koncertowo” – przedstawiamy recenzje i opinie krytyków oraz teatralnych blogerów o Opowieściach Lasku Wiedeńskiego.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO | zwiastun

    Premiera Opowieści Lasku Wiedeńskiego Ödöna von Horvátha w reżyserii Małgorzaty Bogajewskiej odbyła się 4 listopada na Scenie przy Wierzbowej.

  • OPOWIEŚCI LASKU WIEDEŃSKIEGO | premiera

    Cywilizacja na krawędzi, w kryzysie wartości – świat, który nie chce pomyśleć. Dramat von Horvátha w reżyserii Małgorzaty Bogajewskiej. 

  • Martyna Kander nagrodzona za scenografię do ALICJI...

    Martyna Kander otrzymała trzecią nagrodę w Ogólnopolskim Plebiscycie Musicalowych Premier Sezonu 2022/2023 za scenografię do spektaklu Alicji Kraina Czarów

  • Jubileusze dyrekcji Teatru Narodowego

    Jubileusze – 25 lat dyrekcji Krzysztofa Torończyka w odbudowanym Teatrze Narodowym, 20 lat dyrekcji artystycznej Jana Englerta. 

     

  • Wojciech Faruga z Nagrodą im. Konrada Swinarskiego

    Wojciech Faruga za reżyserię Dekalogu został uhonorowany Nagrodą im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznik „Teatr”. Serdecznie gratulujemy!

  • 80. urodziny Jana Englerta

    Jan Englert, dyrektor artystyczny Teatru Narodowego, 11 maja obchodzi 80 urodziny! Z okazji jubileuszu życzymy nieustającej wiary w teatr!

  • 100. przedstawienie KORDIANA

    Kordian – dramat o trudnych polskich wyborach, polskim niebie i polskim piekle. 26 kwietnia 2023 roku spektakl zagraliśmy po raz setny! Z tej okazji przedstawiamy fotorelację zza kulis. 

  • Jan Frycz – 45-lecie pracy artystycznej

    Jan Frycz obchodzi jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. Gratulujemy i życzymy wielu kolejnych aktorskich wyzwań i artystycznych spełnień!

  • Gustaw Holoubek | Wielka Improwizacja

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przedstawiamy Wielką Improwizację w jego wykonaniu. Nagranie pochodzi z premiery Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka.




  • Jan Englert wspomina Gustawa Holoubka

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka Jan Englert wspomina wybitnego aktora – „Gustaw Holoubek jest autorytetem, punktem odniesienia”.  

  • Gustaw Holoubek w Teatrze Narodowym

    W setną rocznicę urodzin Gustawa Holoubka przypominamy ten rozdział jego bogatej biografii artystycznej, który wiązał się z pracą w Teatrze Narodowym. 

  • 70. urodziny Sławomiry Łozińskiej!

    8 kwietnia Sławomira Łozińska obchodzi 70. urodziny! W tym roku przypada również 50. rocznica debiutu wybitnej aktorki w Teatrze Narodowym. Życzymy kolejnych wspaniałych ról!

  • Aktorki i aktorzy TN z Medalami Gloria Artis

    Małgorzata Kożuchowska, Sławomira Łozińska, Jarosław Gajewski i Arkadiusz Janiczek zostali uhonorowani Medalami Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.

  • Piotr Cieplak z Nagrodą im. Tadeusza Żeleńskiego-Boya

    Piotr Cieplak został wyróżniony Nagrodą im. Żeleńskiego-Boya za wybitne osiągnięcia w sztuce reżyserskiej, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji w Teatrze Narodowym.

  • Jan Englert – jubileusz 45-lecia pracy reżyserskiej

    Jan Englert po raz pierwszy reżyserował w 1978 roku. Jego najnowszą pracą reżyserską jest zrealizowany w Teatrze Narodowym Mizantrop Molière’a. 

  • Warszawska Nagroda Edukacji Kulturalnej

    Z radością informujemy, że zrealizowany przez nas program dla szkół KLASA TN zdobył III nagrodę 13. edycji Warszawskiej Nagrody Edukacji Kulturalnej.

  • Cykl POECI POLSCY online #kulturabezbarier

    Polska poezja w interpretacji Aktorów Teatru Narodowego – artystyczno-edukacyjny cykl POECI POLSCY #kulturabezbarier.

  • Przedstawienia Teatru Narodowego online

    Spektakle Teatru Narodowego zrealizowane w Teatrze Telewizji – wybór ze zbiorów Ninateka.pl oraz Vod.TVP. 

Korzystając z serwisu internetowego Teatru Narodowego akceptujesz zasady Polityki prywatności oraz wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Plik cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej na temat cookie, kliknij tutaj